Klasyka Pięknie Wydana - Seria Baśnie Świata (Wydawnictwo Media Rodzina)

Dość długo mnie tu nie było i zapomniała wspomnieć Wam o wywiadzie, jakiego miałam przyjemność udzielić na temat Klasyki Młodego Czytelnika. Do poczytania zapraszam TUTAJ. 

************************************************************

A w  cyklu Klasyka Pięknie Wydana królują dziś egzotyczne baśnie...

Wydawnictwu Media Rodzina należą się oklaski za pięknie wydaną serię baśni z różnych zakątków świata (i nie tylko za nią zresztą). Seria Baśnie świata liczy obecnie 8 tomów. W październiku ukaże się kolejny, tym razem będą to baśnie hinduskie, w opracowaniu Elżbiety Walter i z ilustracjami Marianny Jagody (TU mała zapowiedź).

Cała seria jest bardzo dopracowana pod względem wizualnym. Wydana na ładnym, grubym papierze, w twardej oprawie, w formacie zbliżonym do kwadratu (170x190 mm). Każdy tom został zilustrowany przez innego ilustratora, a styl ilustracji doskonale oddaje specyfikę miejsc, z których pochodzą dane opowieści. Część tomów została wydana również w postaci audiobooków, czytanych przez doskonałych aktorów: Mariana Opanię, Jana Peszka, Annę Seniuk i Krzysztofa Banaszyka.

"Czarownica Nanga" to baśnie afrykańskie, opracowane przez Kamę Sywora Kamandę, kongijskiego pisarza, poetę i gawędziarza, a ilustrowane przez Milosa Koptaka.

"Aisha i wąż" to baśnie arabskie, opracowane przez Iwonę Taidę Drózd, która od 1988 r. mieszka w Abu Dhabi, a ilustrowane przez pochodzącą ze Stambułu Ufuk Kobas Smink.

"Czerwonobrody czarodziej", czyli baśnie celtyckie, opracowane przez francuską pisarkę Claude Clement, a ilustrowane przez czeską ilustratorkę Renatę Fucikovą.

„Dar totemów" to baśnie indiańskie, przełożone z języka czeskiego. Autor, Czech, Vladimir Hulpach, opracował i uporządkował rozproszone anglojęzyczne mity różnych indiańskich plemion.Ilustrował również Czech, Josef Kremlacek.

"Bezpowrotne góra" to baśnie japońskie. Opracował je i przełożył japonista Zbigniew Kiersnowski, a zilustrował Piotr Fąfrowicz.

"Zamek Soria Moria" to baśnie norweskie, które wydano w dwóch wersjach okładki - do wyboru z reniferem lub trollem. Autorzy, Peter Christen Asbjørnsen i Jorgen Moe, to norwescy pisarze i fokloryści, którzy żyli w XIX w., lokalny odpowiednik braci Grimm. Przekład ich baśni po raz pierwszy wydano w Polsce w 1975 r. Wznowienie zilustrowała Polka, Maria Ekier.

"Cudowna studzienka" to baśnie polskie, opracowane przez Joannę Papuzińską, znaną autorkę książek dla dzieci. Ilustracje wykonała Elżbieta Wasiuczyńska. 















"Żółty smok" to baśnie chińskie, ponownie zilustrowane przez Renátę Fučíkovą. Nie znalazłam informacji o autorstwie tomu, prawdpodobnie jest to przekład z języka francuskiego, jako że tłumaczyła go Zofia Beszczyńska.












 Serię znajdziecie na stronie Wydawnictwa Media Rodzina - TU.

The Children Who Lived in a Barn - Eleanor Graham

Eleonor Graham to angielska redaktorka i recenzentka książek dla dzieci. Trzy z jej czterech książek zaginęły już dawno w mrokach dziejów (The Story of Jesus, The Story of Charles Dickens oraz Six in a Family), ale czwarta była w Anglii dość popularna. Wydana po raz pierwszy w 1938 r., doczekała się licznych wznowień, a ostatnio została wydana po raz kolejny przez wydawnictwo Persephone, znane za sprawą swoich jednolitych szarych okładek i pięknie zdobionych wklejek.

"Dzieci, które mieszkały w stodole" to powieść o rodzeństwie, które zostaje nagle bez opieki rodziców i musi radzić sobie samo.
Akcja książki rozgrywa się w latach 30. XX wieku na angielskiej wsi. Rodzeństwo Dunnet, 13-letnia Susan, około 12-letni Bob, 9-letnie bliźniaki Joseph i Samuel oraz 7-letnia Alice, mieszkało wraz z rodzicami... nie, nie w stodole... - w całkiem zwyczajnym domu, w wiosce Wyden. Dom był wynajęty, a rodzina sprowadziła się tu ledwo przed półroczem i nadal pozostawała na uboczu społeczności. Pewnego pechowego dnia nadszedł telegram z informacją, że babcia (właściwie jedyna żyjąca krewna rodziny) ciężko zachorowała podczas podróży do Środkowej Europy i można spodziewać się najgorszego. Matka zdecydowała się natychmiast porzucić wszystko (łącznie z dziećmi) i jechać na spotkanie, być może ostatnie, ze swoją matką. Ojciec uznał, że nie może puścić jej samej, a dzieci doskonale poradzą sobie same przez kilka dni (chciałabym to zobaczyć obecnie - rodzice, którzy porzucają pięcioro małoletnich dzieci, znajdują je chyba po powrocie w domu opieki...). Rodzice więc pakują się niezwłocznie, rzucają dzieciom kilka słownych instrukcji (znamienna okaże się ta, by zawsze trzymali się razem) i - dosłownie - wybiegają z domu.

Dzieci w istocie radzą sobie nieźle, niestety rodzice nie wracają po kilku dniach, tak jak to było planowane, a po wiosce zaczyna krążyć pogłoska o jakiejś katastrofie czy może zaginięciu samolotu, w której mogli brać udział rodzice Dunnetowie.Jakby tego było mało niesympatyczny typ wynajmujący dom Dunnetom, nie zważając na tragedię dzieci, domaga się opuszczenia domu, ponieważ postanawia go sprzedać (czym od dawna groził). Nikt w wiosce nie staje w ich obronie. Na szczęście jeden z sąsiadów oferuje im dach nad głową w postaci dobrze utrzymanej, nadającej się do zamieszkania tytułowej stodoły... Dzieci przenoszą się do niej z wdzięcznością i rozpoczynają walkę o przetrwanie według ustalonych przez siebie reguł, od podstawowego "trzymać się zawsze razem" po "nie pożyczać, nie kraść i nie żebrać". Społeczność wioski dzieli się na tych złych, którzy chcą dzieci umieścić z sierocińcach lub domach zastępczych, rozdzielając je, oraz tych dobrych, którzy kibicują staraniom dzieci z oddali, niekiedy oferując pomoc w postaci pracy zarobkowej itp.

Nie wiem, jak bardzo wiarygodna była ta historia w momencie powstania książki, ostatecznie niemal sto lat temu, mnie wydawała się dość naciągana. Od zawiązania akcji (naprawdę tak łatwo było zostawić pięcioro małoletnich bez opieki i polecieć na inny kontynent? Mowa o kochającej rodzinie inteligenckiej, nie o marginesie społecznym), przez jej rozwinięcie (dziwnie nieczuła była większość mieszkańców wioski. A może wtedy uważano, że 13-letnia dziewczynka naprawdę jest wystarcząco dorosła, żeby opiekować się czwórką rodzeństwa? Jako dobrodziejka została np. przedstawiona sąsiadka, która zaproponowała Sue, by ta robiła w jej pralni pranie dla całej swojej rodzinki raz w tygodniu. Oznaczało to, że dziewczynka musiała w poniedziałki wstawać o czwartej rano, kilka godzin tyrać nad balią z gorącymi mydlinami, następnie wracać do stodoły, gdzie szykowała śniadanie dla rodzeństwa oraz obiad na potem, potem iść na kilka godzin do szkoły, by po powrocie znów udać się do pralni, zebrać wysuszoną odzież i biec szykować dzieciom kolację) aż po niewiarygodnie naciągane zakończenie. Nikogo chyba nie zdziwi fakt, że książki dla dzieci w tamtych czasach jeszcze musiały kończyć się dobrze, ale troszkę autorka przeszarżowała. Poza tym dziwił mnie bardzo fakt, że dzieci nie tęskniły za bardzo za rodzicami, nie wspominały ich, raczej w kontekście "jeśli nie wrócą, to nie damy sobie dłużj rady sami", ale ani słowa o miłości czy rozpaczy po ich prawdopodobnej śmierci.

Przy tym wszystkim jednak książkę czytało się dobrze, sytuacja dzieci budziła współczucie, a siła Susan podziw, i łatwo było przymykać oko na niedociągnięcia. Jeśli ktoś ma ochotę czytać w oryginale to polecam, ale brak polskiego przekładu nie jest w tym przypadku wielką stratą.

Eleanor Graham, The Children Who Lived in a Barn. A Puffin Book, 1976.

Seria "Malory Towers" - Enid Blyton

Prawdopodobnie, gdybym przeczytała serię o Malory Towers jako dziesięciolatka, marzyłabym o uczęszczaniu do szkoły z internatem*. Pisarka przedstawia fikcyjną szkołę dla dziewcząt niby lukrowane ciasteczko - piękny, majestetyczny budynek, umiejscowiony na malownicznym wybrzeżu Kornwalii, tuż przy brzegu morza. Rozsądni wychowawcy (choć ze swoimi przywarami) czuwający nad stadkiem uczennic.Sympatyczne (na ogół) dziewczęta, psocące co niemiara. Szkoła właściwie nie ma wad, sześcioletni pobyt w niej i bywanie w domu tylko podczas wakacji jest przedstawiony jako najwyższe szczęście dla młodych dam z pewnej klasy. Ani słowa o tęsknocie za rodzicami (no, może ze dwa słowa). Zresztą na samym początku książki, podczas sceny żegnania się z rodzicami na peronie, podkreślone jest, jak powinno wyglądać rozstanie z klasą:

"- O, popatrz tam - oto obrazek pod tytułem "Jak nie należy żegnać się ze swoją ukochaną córeczką"!
Dorotka spojrzała we wskazanym przez Alę kierunku. Zobaczyła dziewczynkę mniej wwięcejw  swoim wieku (...). Trzymała się kurczowo matki i głośno szlochała.
- To, co powinna zrobić teraz jej matka, to uśmiechnąć się, wcisnąć jej kilka cukierków i odejść! - oświadczyła Ala. - Jeśli ma się takie dziecko, to nie pozostaje nic innego. Biedne, kochane maleństwo mamusi!" (s. 11)

Inne czasy (lata 40. XX w.), a przede wszystkim chyba obca Polakom brytyjska mentalność, zalecająca powściągliwość w okazywaniu uczuć.

W Malory Towers nauka jest na wysokim poziomie, uczennice dbają o stopnie, ale to nie one są najważniejsze. Jak mówi dyrektorka do nowych uczennic: "Nie uznaję za nasz sukces tego, że zdobywacie stypendia i zdajecie egzaminy, choć to się wam niewątpliwie chwali. Za prawdziwy sukces uważam to, że uczycie się tu okazywać innym dobroć i życzliwość, że stajecie się rozsądne i godne zaufania, wyrastacie na mądre, trzeźwe kobiety, na których może opierać się ten świat. Naszą porażką jest zaś to, że niektóre dziewczęta nie nauczą się niczego w ciągu spędzonych tu lat". (s. 31)


Główną bohaterką całej serii jest Dorotka Rivers**, którą poznajemy jako dwunastolatkę, która jako nowa uczennica pojawia się w Malory Towers w semestrze letnim. Cała klasa poznała się już w poprzednim semestrze, więc Dorotka początkowo czuje się wyobcowana. Za przewodniczkę wybiera sobie dziewczynkę dziarską, przebojową i bardzo psotną, imieniem Alicja. Wraz z nią do klasy przybywają jeszcze dwie nowe dziewczynki: Sara i Paulina. Tajemnicza Sara Hope, zamknięta w sobie, trzyma się na wyraźny dystans od rówieśniczek, a po pewnym czasie zaczyna zachowywać się bardzo dziwnie, stanowczo zaprzeczając istnieniu swojej młodszej siostry, którą z pewnością ma. Paulina natomiast jest ładną, lecz zepsutą dziewczynką, o paskudnym charakterku, rozpieszczaną dotąd przez matkę i guwernantkę, która zupełnie nie potrafi funkcjonować w grupie rówieśniczej. 

Seria obejmuje sześć tomów - sześć lat nauki w szkole Malory Towers. Przeczytałam tylko dwa dostępne w tłumczeniu: "Pierwszy semestr w Malory Towers" i "Druga klasa w Malory Towers", więc zastanawiam się, czy  poziom problemów dziewcząt rośnie wraz z ich wiekiem. Między pierwszym a drugim tomem nie ma wielkich różnic, występuje wręcz pewna powtarzalność. W drugim tomie pojawia się kolejna nowa dzieczynka, która wyraźnie coś ukrywa, oraz kolejna młodociana intrygantka (choć sympatyczniejsza niż Paulina). W obu tomach fabuła skupia się również na Marysi, bardzo bojaźliwej dziewczynce z klasy Dorotki, którą koleżanki początkowo lekceważą, a potem próbują jej pomóc.

Pisarka poszła na łatwiznę podczas zarysowywania charakterów bohaterek. Nie jest to zbyt głęboka analiza psychologiczna, każda dziewczynka dostała w sumie po jednej charakterystycznej cesze. Dorotka jest sympatyczną, rozsądną osóbką, ale po ojcu odziedziczyła skłonność do cholerycznych wybuchów, co wpędza ją stale w kłopoty. Ala jest bystra i psotna, ale dość bezlitosna w stosunku do słabszych koleżanek. Sara jest solidna i odpowiedzialna. Marysia wszystkiego się boi. Janka jest wesołą i zaradną Szkotką, Emilka lubi szyć i haftować (w dwóch tomach nie dała się poznać pod żadnym innym kątem), a Irenka jest świetną, lecz niewiarygodnie roztargnioną uczennicą. Na szczęście bohaterki jednak ewoluują lub przynajmniej zmienia się ich ocena w oczach koleżanek. Wyśmiewana Marysia zyskuje uznanie ogółu i zaczyna walczyć z lękiem, Alicja swym zachowaniem zniechęca do siebie Dorotkę, której początkowo bardzo imponowała, Daniela uczy się w bólach, że oszukiwanie nie popłaca, a szczerość - i owszem.

Wydaje mi się, że to całkiem dobra lektura dla grupy docelowej, czyli dziewczynek mniej więcej 10-13 letnich. Fabuła jest wystarczająco wciągająca, a problemy z bytowaniem w grupie rówieśniczej z pewnością bliskie niejednej czytelniczce. Pisarka wskazuje właściwe zachowania i robi to w dość przyjemny sposób, bez nadmiernej łopatologii. Mnie, dorosłemu czytelnikowi, czytało się łatwo i raczej przyjemnie, choć nie wciągnęłam się aż na tyle, żeby kontynuować lekturę w oryginale - gdyby jednak istniały polskie tłumaczenia dalszych tomów, to pewnie bym po nie sięgnęła. Zwłaszcza, że to krótka lektura - jeden tom starczał mi akurat na dwa posiedzenia w parku obok wózeczka ze śpiącym dzieckiem (to ostatnio mój główny czas na czytanie...).

Zastanowiło mnie bardzo na początku pierwszego tomu podobieństwo do cyklu o Harrym Potterze - nie wiem, czy J.K. Rowling inspirowała się książką Blyton, czy może tak właśnie wyglądała większość szkół w Anglii i dojazd do niej. Uczennice spotykają się na dworcu, gdzie czeka specjalny pociąg wiozący je do Malory Towers, a ze stacji końcowej do szkoły wiozą je powozy. Szkoła ma cztery wieże. Wszystkie uczennice podzielone są na cztery grupy, w zależności od tego w której wiey mieszkają. W każdej z wież znajdują się sypialnie uczennic oraz pokoje, w których mieszkanki danej wieży przebywają po lekcjach. Każda wieża ma swojego przełożonego...

* Nie miałam jednak w dzieciństwie szans na lekturę, bo seria Enid Blyton, wydana oryginalnie w latach 1946-1951, nie doczekała się jak dotąd w całości polskiego przekładu. Wydano tylko dwa pierwsze tomy, chyba w latach 90. (niestety, w książkach nie ma daty wydania), trzeci zapowiadano, ale nigdy się nie pojawił, a przynajmniej nie udało mi się odnaleźć żadnego po nim śladu.
Chyba nie darzy się w Polsce wielką sympatią Enid Blyton, bo z ponad 600 napisanych przez nią książek udało mi się znaleźć tylko pięć przełożonych na polski. Pisarka była postacią kontrowersyjną, to prawda, zdumiewająco często autorki pięknych i krzepiących powieści dla dzieci okazują się w rzeczywistości wrednymi babsztylami... Enid zdradzała swojego pierwszego męża, podstępem zmusiła go do wzięcia na siebie winy za rozwód, a potem zabroniła mu kontaktów z córkami i zrujnowała jego karierę. Jej książki oskarża się obecnie o seksizm, rasizm, ksenofobię i elitaryzm, ale z drugiej strony - o to samo można oskarżyć większość brytyjskich dzieł powstałych przed połową XX wieku. Klasowość społeczeństwa, supremacja rasy białej, podległość kobiet były dla wielu porządkiem naturalnym, nad którym się nie zastanawiali.

**W oryginale Darrell. Tłumaczka dość swobodnie potraktowała imiona, zmieniając je na polskie, często w sposób mało przypominający oryginał. I tak mamy siostrę Dorotki - Franię (zamiast Felicity), Sarę zamiast Sally, Paulinę zamiast Gwendoliny i Danielę zamiast Daphne.  

Enid Blyton, Pierwszy semestr w Malory Towers (First Term at Malor Towers), Wydawnictwo Podsiedlik-Raniowski i Spółka
Enid Blyton, Druga klasa w Malory Towers  (Second Form at Malory Towers), Wydawnictwo Podsiedlik-Raniowski i Spółka